Θεραπευτικα βοτανα-Δυόσμος

Δυόσμος    

Η λατινική του ονομασία είναι Mentha spicata syn., Mentha crispa και Mentha Viridis.

Στην αρχαιότητα τον χρησιμοποιούσαν στην κατασκευή μύρου αλλά και για φαρμακευτικούς σκοπούς. Ο Διοσκουρίδης, ο Ιπποκράτης και ο Πλίνιος το ανέφεραν συχνά ως φυτό με μεγάλη φαρμακευτική αξία και ωραιότατο άρωμα. Οι αρχαίοι Έλληνες έτριβαν το τραπέζι τους με δυόσμο, πριν καθίσουν να φάνε. Επίσης το έβαζαν στο νερό του μπάνιου τους.

Στη χώρα μας το συναντούμε με τις ονομασίες Ηδύοσμος, Αγριοδυόσμος, Αβάρσαμος, Βλήχρον, Γλήχων, Βληχώνι, Γλυχούνι, Φλισκούνι, Φλασκούνι, Μίνθη, Μίνθα, Καλαμίθρα, Αγιασμός.

Το χρησιμότερο όμως είδος είναι ο Ηδύοσμος ο πιπερώδης, ο φαρμακευτικός, δηλαδή η Μέντα.

Καλό είναι εδώ να αναφέρουμε ότι συνήθως ταυτίζεται ο Δυόσμος με την Μέντα. Δυόσμος και Μέντα θα έλεγε κανείς ότι είναι δύο φυτά που περιγράφονται ως ένα. Σε όποια βιβλιογραφία και αν ανατρέξεις όταν περιγράφουν π.χ. τον Δυόσμο, αναφέρουν ότι αποκαλείται και Μέντα, ενώ όταν περιγράφουν την Μέντα αναφέρουν και την ονομασία της ως Δυόσμο. Στην ουσία είναι δύο αδέλφια που ανήκουν στην οικογένεια των Χειλανθών. Στη χώρα μας διαδεδομένος είναι ο δυόσμος Mentha piperita, μια διασταύρωση πράσινης μέντας και υδρομίνθης, επειδή έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε μενθόλη.

Αν αναφερθούμε συγκεκριμένα στα φυτά που αντιστοιχούν στις επιστημονικές ονομασίες που αναφέρουμε στην αρχή, Menta spicata syn. είναι ο δυόσμος που μοιάζει με την αιγυπτιακή μέντα, αλλά δεν έχει χνούδι στους μίσχους του και έχει πιο πράσινα και μυτερά φύλλα που είναι γλυκά αρωματισμένα. Mentha crispa, είναι ποικιλία δυόσμου με σγουρά φύλλα που καλλιεργείται ευρέως για την παραγωγή ελαίου και Mentha spicata, είναι ο Μαροκινός δυόσμος που τα φύλλα του έχουν λεπτή γεύση και άρωμα και κάνουν υπέροχο τσάι.

Γενικά υπάρχει μια μεγάλη σύγχυση με τις ποικιλίες του δυόσμου και της μέντας. Υπάρχουν ελάχιστα αγνά φυτά καθώς τα είδη διασταυρώνονται μεταξύ τους. Αν καλλιεργούνται το καθένα χωριστά δεν υπάρχει πρόβλημα , όταν όμως τοποθετούνται το ένα κοντά στο άλλο τότε προκύπτουν διάφορα υβρίδια.

Ο δυόσμος βγάζει βλαστούς και φύλλα πράσινα. Τα φύλλα είναι ωοειδή. Τα άνθη του είναι μικρά ρόδινα ή μωβ ανοιχτό. Βγαίνουν πολλά μαζί σε στάχεις στις κορυφές των βλαστών. Είδος πασίγνωστο στην Ελλάδα όπου καλλιεργείται στις αυλές και στους κήπους και χρησιμοποιείται στο φαγητό. Όταν το πιάσουμε βγάζει ωραίο ευχάριστο άρωμα. Υπάρχει παντού σαν καλλιεργούμενο και μαζεύεται όλο το χρόνο. Μπορούμε να τον έχουμε πάντα φρέσκο σε μια γλάστρα ή να τον ξεράνουμε και να τον φυλάξουμε σε ένα βάζο.

Ιδιότητες και ενδείξεις

Από τον δυόσμο βγαίνει το Μινθέλαιο, που περιέχει Μενθόλη, Μεντόνη, Ιασμόνη, Ταννίνη, Αλκοόλες, Αλδεύδες και πικρές ουσίες.

Η χρήση του για θεραπευτικούς σκοπούς είναι σημαντική. Τα φρέσκα φύλλα ανακουφίζουν τους πόνους των ρευματισμών αν τα τρίψουμε στις κλειδώσεις και σταματούν τον πονοκέφαλο αν τα τρίψουμε στο μέτωπο. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται για γαργάρες σε περιπτώσεις αμυγδαλίτιδας, ουλίτιδας και φλεγμονές του ρινοφάρυγγα. Βοηθά στην καλή λειτουργία της χολής και την πέψη. Είναι σπασμολυτικό, τονωτικό, άφυσο (βοηθά στην αποβολή των εντερικών αερίων) και σε μεγάλες ποσότητες είναι αναισθητικό. Προστίθεται στις οδοντόκρεμες, τα στοματικά διαλύματα και φάρμακα για να τους δώσει ευχάριστη γεύση.

Χρησιμοποιείται ως μυρωδικό σε αρνί και μοσχάρι, στο ψάρι, σε κρέμες, σαλάτες λαχανικών και φρούτων Αρωματίζει ξύδι ,κρασί, χυμούς και κοκτέιλ. Το λάδι που βγαίνει από τα φύλλα το χρησιμοποιούν στην παραγωγή τσιχλών. Αποξηραμένα φύλλα χρησιμοποιούν σε κρέμες, παγωτό , καραμέλες. Αρωματίζουν λικέρ που θεωρείται ότι τονώνει το νευρικό σύστημα.

Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Βράζουμε 3-4 λεπτά μερικά φύλλα σε ένα μπρίκι νερό, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.

Ως έγχυμα βάζουμε ένα κουταλάκι του γλυκού σε ένα μπρίκι καυτό νερό και το αφήνουμε 10-15 λεπτά.

*Άρθρο του Σάκη Κουβάτσου στα Χανιώτικα Νέα